Depresja jest zaburzeniem psychicznym, które charakteryzuje się długotrwałym obniżeniem nastroju, utratą zainteresowania i przyjemności, zmniejszoną energią, oraz pogorszeniem funkcji poznawczych, takich jak koncentracja i pamięć.
Wszystkie te czynniki mogą znacząco utrudniać proces uczenia się, w tym naukę języków obcych. Pragniemy przedstawić skuteczne strategie nauczania języków obcych osób zmagających się z depresją, opierając się na literaturze, rzetelnych źródłach naukowych i naszym doświadczeniu.
Depresja a proces uczenia się
Depresja wpływa na zdolności poznawcze, co może przejawiać się w trudności z koncentracją, zapamiętywaniem nowych informacji oraz obniżonym poziomem motywacji. Badania wykazały, że osoby z depresją mają tendencję do częstszego angażowania się w negatywne myśli i ruminacje, co dodatkowo obciąża zasoby poznawcze. Ponadto, depresja może powodować ogólne zmniejszenie energii i zainteresowania, co sprawia, że podejmowanie aktywności, takich jak nauka języków obcych, staje się trudniejsze, a proces dydaktyczny niezrozumiały.
Wpływ depresji na proces uczenia się
Depresja wpływa na zdolność uczenia się na kilka sposobów:
1. Koncentracja: Osoby z depresją często mają trudności z utrzymaniem uwagi przez dłuższy czas.
2. Pamięć: Depresja może osłabiać zdolność do zapamiętywania nowych informacji oraz przypominania sobie już przyswojonych.
3. Motywacja: Brak energii i zainteresowania codziennymi czynnościami przekłada się na niską motywację do nauki.
4. Niska samoocena: Osoby z depresją często mają obniżoną samoocenę, co może prowadzić do unikania wyzwań edukacyjnych ze strachu przed porażką.
5. Wyznaczanie celów: Wygórowane aspiracje i chęć osiągnięcia wiele w krótkim czasie, powrót pamięcią do swoich doświadczeń procesu nauki i jego tempa przed depresją są często nieproporcjonalne do obecnych możliwości jakie posiada uczeń.
6. Rezygnacja: Podejmowania własnych decyzji o toku nauki, częste zmiany i chęć wyznaczania kompromisów buduje wewnętrzną niezgodę w przypadku braku możliwości realizacji tych działań i niemożnością odejścia od wybranej ścieżki edukacyjnej wybranej przez specjalistę.
Strategie efektywnej nauki języków obcych dla osób z depresją
- Indywidualizacja nauki
Każda osoba z depresją doświadcza objawów w różny sposób i na różnych poziomach nasilenia. Dlatego ważne jest, aby dostosować metody nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia. Może to obejmować elastyczne podejście do tempa nauki oraz wybór materiałów, które są interesujące i angażujące dla konkretnej osoby. Sam proces powinien być w odczuciu ucznia lekki i przyjazny, pokazując równocześnie celowość spotkania. Wszystkie cele lekcji, jak i jej przebieg powinien być przedstawiony przez lektora jeszcze przed rozpoczęciem lekcji, upewniając się czy wszystkie założone cele są zrozumiałe dla naszego kursanta czy grupy kursantów. Minimalizm poszczególnych działań jest kluczem do wzmocnienia obszaru poznawczego ucznia. - Tworzenie bezpiecznego i wspierającego środowiska
Osoby z depresją mogą być bardziej wrażliwe na krytykę i stres. Kluczowe jest zatem, aby nauczyciel tworzył bezpieczną przestrzeń do nauki, gdzie uczniowie czują się akceptowani i wspierani. Pozytywna atmosfera sprzyja większej otwartości na naukę i zmniejsza lęk przed popełnianiem błędów. Niezapominanym również o częstych pochwałach oraz omawianiu słabych i mocnych stron ucznia, które pojawiły się na danej lekcji, ponieważ sukces nie buduje się tylko na ‘zwycięstwach’. - Małe kroki i krótkie sesje
Osoby z depresją mogą szybko się męczyć, a ich zdolność do utrzymania uwagi może być ograniczona. Dlatego zaleca się, aby sesje nauki były krótkie i regularne, co pozwala na stopniowe przyswajanie materiału bez nadmiernego obciążania ucznia. Podział nauki na małe, łatwe do osiągnięcia cele może zwiększyć poczucie osiągnięcia i motywację. Pozwala to na uniknięcia rezygnacji, które bardzo często towarzyszy podczas przemęczenia naszego mózgu. - Użycie multisensorycznych metod nauki
Wykorzystanie różnych zmysłów w procesie nauki, takich jak wzrok, słuch, dotyk, może pomóc w lepszym zapamiętywaniu materiału. Na przykład, połączenie tekstów pisanych i wizualizacji, nagrań audio i zadań opartych o dotyk czy wzrok może angażować różne obszary mózgu, co sprzyja bardziej efektywnej nauce. Zadania interaktywne mogą wspierać proces dydaktyczny, lecz coraz częściej zauważa się, że ich nadmiar powoduje przeciążenie poznawcze powodując przytłoczenie i dezorientacje. Wspomniane elementy dopasowane są indywidualnie do predyspozycji ucznia. - Wsparcie emocjonalne i psychologiczne
Nauczyciele powinni być świadomi możliwości współwystępowania depresji z innymi problemami emocjonalnymi. W miarę możliwości, warto współpracować z psychologiem lub terapeutą, aby zapewnić uczniowi wsparcie na różnych płaszczyznach. W niektórych przypadkach, interwencje terapeutyczne mogą poprawić funkcjonowanie poznawcze i ułatwić proces uczenia się.
Nauka języków obcych przez osoby z depresją wymaga specjalnego podejścia, które uwzględnia ich ograniczenia poznawcze i emocjonalne. Kluczowe jest indywidualne podejście, stworzenie wspierającego środowiska, stosowanie krótkich i regularnych sesji, oraz wykorzystanie multisensorycznych metod nauki. Wsparcie emocjonalne i psychologiczne może również odgrywać istotną rolę w poprawie efektywności nauki. Zastosowanie tych strategii może pomóc w przełamywaniu barier związanych z depresją i wspierać rozwój językowy.
Przypisy
Davidson, J.R.T., Roth, R.S. (1995). „Assessment and Treatment of Depression in Primary Care Settings.” Journal of Clinical Psychiatry, 56(5), 34-41.
Barkowski, B., Schwenk, W., & Sauerland, S. (2010). „Supportive Psychotherapy: Principles and Practice.” American Journal of Psychotherapy, 64(4), 339-353.
Klein, D.N., Santiago, N.J. (2003). „Cognitive-Behavioral Therapy for Depression.” Clinical Psychology Review, 23(5), 669-692.
Paivio, A. (1986). Mental Representations: A Dual Coding Approach. Oxford University Press.
Burns, D.D. (1989). The Feeling Good Handbook. Plume.
World Health Organization. (2020). Depression. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
